زیلوفون سازی موسیقایی است از خانواده سازهای کوبه‌ای و احتمالاً با ریشهٔ اندونزییایی. معنای «زیلوفون» در زبان یونانی «آوای چوبی» است. این ساز دارای قطعه‌هایی چوبی با طول‌های مختلف است که نت‌های گوناگون را اجرا می‌کنند
در این مقاله قصد داریم تا شما را با این ساز کوبه ای آشنا کنیم و به تاریخچه و نحوه نواختن این ساز بپردازیم.
تاریخچه ساز زایلوفون
در رابطه با مبدأ ساخت زایلوفون برای اولین بار گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد؛ چون بعضی معتقد هستند که زایلوفون برای اولین بار در آسیا ساخته شده ولی بعضی اعتقاد دارند که این ساز همزمان در آفریقا هم وجود داشته است؛ ولی با توجه به اطلاعات کتابخانه سمفونیک وین می‌توان گفت که این ساز 2000 سال قبل از میلاد در آسیای شرقی نواخته می‌شد.
زایلوفون در طول جنگ‌های صلیبی به اروپا هم راه پیدا کرد و جزو سازهای محبوب محلی مردم اروپا بود؛ اما در آن دوره زایلوفون شکل ساده و ابتدایی داشت. با گذر زمان این ساز شنیدنی توسط افرادی پیشرفته‌تذ می‌شد تا در نهایت آلبرت راث با یک ایده جالب این ساز را به دو ردیف با الگوی نت رنگی تغییر داد. این همان سازی است که امروزه از آن استفاده میشود و به نام «زایلوفون ارکسترال» معروف است.
به تدریج این ساز به تولید انبوه رسید و تبدیل به عضو ثابت اجراهای ارکستر و بسیاری از تئاترها تبدیل شد.
بچه در حال نواختن ساز زایلوفون – ساز xylophon – ساز زایلوفون – ساز کوبه ای
چند نکته مهم درباره ساز زایلوفون
در نگاه اول نواختن این ساز ساده به نظر می‌رسد ولی اگر بخواهید مهارت خود را افزایش بدهید و قطعه‌های پیچیده را به کمک این ساز بنوازید، باید چند نکته را مدنظر داشته باشید.
اولین قدم یاد گرفتن تکنیک نِیلینگ (Nailing) یا همان درست ضربه زدن روی زایلوفون است. شما باید شکل درست به دست گرفتن مالت را یاد بگیرید و با شدت مناسب به ساز ضربه بزنید.
مالت را با دو انگشت شست و سبابه نگه دارید. بقیه انگشتان دست به عنوان اهرم روی چوب قرار می‌گیرند و باعث کنترل بیشتر شما بر مالت و نحوه حرکت آن می‌شوند.
به هنگام نواختن ساز زایلوفون بدن شما باید به حالت آرام و متعادل قرار بگیرد. قوز نکنید و طوری بنشینید که گوش‌هایتان بالاتر از شانه باشد. مهم‌ترین مسئله به هنگام نواختن این ساز آرامش و انعطاف‌پذیری است؛ به طوری که مچ دست‌های شما به آرامی حرکت کنند تا نوای دلنیشینی از این ساز به گوش برسد.
زیلوفون دروازه‌ای شاد به دنیای ارف و آموزش موسیقی کودکان!
آیا می‌دانستید که شروع آموزش موسیقی به کودک دلبندتان می‌تواند به سادگی یک بازی لذت‌بخش باشد؟ در دنیای پر از انواع سازهای موسیقی، سازهایی وجود دارند که نه تنها مفاهیم پایه‌ای را آموزش می‌دهند، بلکه اشتیاق به یادگیری را در کودکان شعله‌ور می‌کنند.
زیلوفون راحت‌ترین ساز برای یادگیری
از میان تمامی سازها، زیلوفون (Xylophone) را می‌توان به عنوان یکی از راحت‌ترین سازها برای یادگیری در سنین پایین معرفی کرد. ساختار ساده‌ی چوبی و رنگارنگ آن که با ضربه زدن تولید صدا می‌کند، فوراً توجه کودکان را جلب می‌کند.
هر کلید، یک نت مشخص دارد، و این سادگی بصری و عملی، درک مفاهیم نت‌ها و ملودی را به تجربه‌ای ملموس و شاد تبدیل می‌کند.
ارتباط زیلوفون و روش آموزشی ارف
در اینجا نقش روش آموزشی «ارف» (Orff-Schulwerk) پررنگ میشود. ارف یک رویکرد آموزشی پیشرو است که توسط آهنگساز آلمانی، کارل ارف، ابداع شد. این روش مبتنی بر این ایده است که کودکان موسیقی را از طریق کارهایی که به صورت غریزی انجام می‌دهند – یعنی آوازخوانی، رقص، حرکت، نمایش و نواختن سازهای کوبه‌ای ساده – بهتر فرا می‌گیرند.
زیلوفون و سازهای مشابه کوبه‌ای ملودیک (مانند متالوفون و بلز) ابزارهای کلیدی و اصلی در روش ارف هستند. آن‌ها:
- آموزش را بازی‌محور می‌کنند: حس کنجکاوی و بازیگوشی کودکان را تحریک می‌کنند.
- مفاهیم پایه را تثبیت می‌کنند: به دلیل سادگی نواختن، کودک می‌تواند بدون درگیر شدن با پیچیدگی‌های فنی، روی مفاهیم ریتم و ملودی تمرکز کند.
- خلاقیت را پرورش می‌دهند: کودکان در متد ارف تشویق می‌شوند تا با زیلوفون بداهه‌نوازی کنند و آهنگ‌های خود را بسازند.
به بیان دیگر، زیلوفون نه فقط یک ساز، بلکه یک همراه آموزشی حیاتی است که در بستر روش ارف، اولین پله‌های سفر شگفت‌انگیز موسیقی را برای کودکان هموار می‌کند. آموزش موسیقی به کودکان از طریق سازهای ارف، دروازه‌ای به سوی توسعه مهارت‌های شنیداری، هماهنگی حرکتی و مهم‌تر از همه، لذت بردن از خلق هنر است.
ساز زیلوفون کودکان
همانطور که میدانید این ساز هیچ محدودیت سنی ندارد اما در ساختار ساز و تعداد نت ها متفاوت است به دلیل نواختن ساده بسیار این ساز مناسب کودکان که می خواهند سازی را یاد بگیرند.بسیار توصیه میشود.
نحوه نواختن زایلوفون
در مرحله اول باید ساز را به درستی رو به روی خود قرار دهید. اگر به حالت نشسته هستید، میتوانید زایلوفون Glockenspiel را روی میز یا روی زمین قرار بدهید. در صورتی که از زایلوفون Glockenspiel به سبک منحنی استفاده می‌کنید، ساز را در دست چپ نگه دارید و نت‌هایی با اندازه بزرگ‌تر و فرکانس صدای کمتر را در سمت پایین قرار دهید.
برای نواختن این ساز لازم است با مالت به میله ضربه بزنید. مالت را با دست غالب خود نگه دارید (مگر این که دو مالت بخواهید استفاده کنید). سپس برای نواختن به توپ‌های فلزی انتهای کلید ضربه بزنید. ساز باید طوری جلوی شما باشد که انتهای بدون توپ هر کلید نزدیک به کف دستان شما قرار بگیرد.
شدت ضربه بسیار مهم است. اگر محکم ضربه بزنید، صدای مبهمی به گوش می‌رسد و نت صدای تیزی نخواهد داشت.
همچنین میتوانید از Glockenspiel Xylophone استفاده کنید روی هر کلید فلزی یک حرف نت حک شده است. شما میتوانید نواختن را از بزرگ‌ترین نت، نت C، شروع کنید و به ترتیب به کلیدهای «D»، «E»، «F»، «G»، «A»، «B» و در نهایت «C» ضربه بزنید.
نکته بعد حفظ یک ضربان و ریتم مناسب در طول نواختن ساز است. مکث‌های بی‌حساب و کتاب یا پراکنده ضربه زدن بر روی کلیدهای ساز باعث به گوش رسیدن ریتم ناهماهنگی از آواهای نامنظم میشود. در نتیجه بهتر است با تمرین و تکرار بیشتر به نظم و مهارت بیشتری در این زمینه برسید. در همین حال برای حفظ یک ریتم و ضربان ثابت در طول نواختن شما میتوانید از ابزار «مترونوم» استفاده کنید.
ساز زایلوفون با کلیدهای رنگی – ساز xylophon – ساز زایلوفون – ساز کوبه ای
معرفی یک آموزشگاه خوب برای یادگیری ساز زایلوفون
در نهایت نکته حائز اهمیت داشتن یک استاد و راهنمای کاربلد و با تجربه است که به خوبی در طول یادگیری این ساز شما را راهنمایی کرده و اشکلاتتان را اصلاح کند. آموزشگاه موسیقی سازنو از سال 1395 به طور حرفه‌ای فعالیت خود را در زمینه آموزش موسیقی شروع کرده است. این آموزشگاه به کمک استادان مجرب و حرفه‌ای در طول این مسیر قدم به قدم با شما همراه است.
سازنو با عنوان بهترین آموزشگاه موسیقی در کرج در زمینه سازهای مختلف از جمله گیتار، پیانو، ویولن، تمبک، گیتار کلاسیک و ویولن سل دوره برگزار می‌کند و علاوه بر این‌ها آموزش آواز، ارف و موسیقی کودک و آموزش هارمونیکا را در برنامه خود قرار داده است. امیدواریم با استفاده از دوره‌های جذاب آموزشگاه سازنو از نوای دلنشین و روح‌نواز موسیقی لذت ببرید.
استاد سارا رضازاده ، نوازنده‌ی توانمند تار و مدرس موسیقی، تحصیلات خود را در رشته موسیقی ایرانی در دانشگاه هنر تهران به پایان رسانده است. وی از شاگردان برجسته اساتیدی چون محمد رضا لطفی، مجید درخشانی و داریوش طلایی بوده و در کارنامه هنری خود، همکاری با گروه‌های موسیقی مطرحی همچون گروه خورشید را دارد.
