ساز مثلث یا تری انگل (Triangle) یک ساز کوبهای مثلثی شکل ساده است که مهمترین نقش آن بهعنوان یک ابزار آموزشی ریتمهای موسیقی تعریف شده اما در عین حال میتواند در جایگاه یک ساز قدیمی و خلاق نقش مؤثری در خیلی از اجراهای موسیقی در سبکهای مختلف موسیقی داشته باشد.
مباحث مربوط به ساز مثلث در آموزشگاه ساز نو بهعنوان بهترین آموزشگاه موسیقی در کرج، بخشی از برنامه آموزشی به شمار میرود و خصوصاً در انتقال مباحث پایهای موسیقی به کودکان و یا ایجاد خلاقیت در موسیقی، یکی از سازهای کاربردی و جذاب است.
فهرست مطالب
ساز مثلث و آشنایی با جزئیات آن
ماهیت و عملکرد ساز مثلث یا تری انگل بسیار ساده است و نوازنده میتواند از طریق وارد کردن ضربه به بدنه مثلثی شکل و فلزی ساز، به روش انواع ساز کوبهای صدا تولید کند. این ساز که محققان قدمت آن را به دوران مصر باستان نسبت میدهند و برای آن کاربرد ابتدایی ابزارِ اعلام در مراسمهای آئینی و مذهبی را متصور هستند، در موسیقی امروزی هم جایگاه شناخته شدهای دارد و بهخصوص برای تولید گامهای نامعین و ایجاد صدای تنش یا پیچیده کردن گام در بخشهای ریتمیک اجراهای موسیقی مورد استفاده قرار میگیرد، بنابراین در خانواده سازهای ریتمیک قرار میگیرد که مشخصاً صدایی واضح، زنگدار و نافذ تولید میکند.
همچنین با توجه به ساختار بسیار ساده این ساز و نقش محدود آن در اجراهای موسیقی، بدیهی است که معمولاً برای اجرای آن یک نوازنده مشخص در نظر گرفته نشود و نواختن آن بهطور مشخص بر عهده نوازنده پرکاشن یا سایر سازهای کوبهای قرار داده میشود و یا بهعنوان یک ساز مکمل توسط نوازندگان سازهای دیگر مانند گیتار مورد استفاده قرار میگیرد.
تاریخچه رسمی ساز مثلث
محققان و پژوهشگران تاریخ موسیقی، اولین حضورهای ساز مثلث را به شکل رسمی به قرن هفدهم میلادی نسبت میدهند و حضور گستردهتر آن هم در سبکهای موسیقی فولکلور یا محلی به قرن هجدهم و موسیقی محلی ترکی به ثبت رسیده است. آهنگساز شناخته شده کلاسیکی، فرانتس لیست اولین کسی بود که مثلث را به بخشی مهم از یک قطعه موسیقی تبدیل کرد و به همین دلیل در فرهنگهای غیررسمی، کنسرتو شماره ۱ پیانو فرانتس لیست به کنسرتو مثلث هم مشهور است.
مکانیسم ایجاد صدا در ساز مثلث
انواع ساز موسیقی با استفاده از جریان هوا (سازهای بادی) سیمها (سازهای زهی)، ضربه و برخورد دو جسم (سازهای کوبهای) و یا به کمک الکتریسیته (سازهای الکترونیکی) ایجاد صدا میکنند و ساز مثلث هم بهعنوان یک ساز کوبهای از طریق ایجاد ارتعاش در ساختار ساز (میله فولادی) ایجاد صدا میکند.
کاربردهای ساز مثلث
ساز مثلث در کوتاهترین توصیف یک ساز کوبهای ساده، ارزان، موثر و قوی است و این ویژگیها جایگاه و کاربرد آن را گسترده کرده است. بهطور خلاصه میتوان کاربردهای این ساز را در سه زمینه تعریف کرد:
آموزش مفاهیم بنیادی موسیقی به کودکان به ویژه ریتمها
بهعنوان یک ساز مکمل در کنار سایر سازها بهخصوص سازهای کوبهای
بهعنوان یک ساز مستقل برای اجرای ریتمهای پیچیده
ساختار ساز مثلث
ساختار ساز مثلث یا تری انگل بسیار ساده و تشکیل شده از یک میله فولادی (و در برخی از موارد آلیاژهای خاصی از فلز مس) است که برای تشکیل یک مثلث با گوشههای منحنی خمیده شده و توسط یک حلقه ساخته شده از جنس چرم یا منسوجات یا پلاستیک در دستان نوازنده قرار میگیرد و یا بر روی یک پایه قرار داده میشود. قطر این میله فولادی در نمونههای مختلف ساز مثلث متفاوت است اما معمولاً بیشتر از ۱ سانتیمتر نمیشود. طول اضلاع ساز تراینگل هم معمولاً ثابت نیست میتواند تا ۲۰ سانتیمتر و یا بیشتر هم باشد.
دیگر نکته مهم در مورد ساختار این ساز این است که دو سر میله فولادی در یکی از گوشههای پایینی مثلث به هم نمیرسد و در واقع ساختار مثلث فاقد یکی از گوشهها خمیده و به صورت باز است. دیگر بخش ساختار این ساز میله یا ابزار ضربه این ساز کوبهای است که برای ضربه و ایجاد صدا در ساختار ساز کاربرد دارد. جنس این میله از جنس مثلث است و قطر آن معمولاً کمتر از قطر میله تشکیل دهنده مثلث در نظر گرفته میشود و اصطلاح رایج برای نامگذاری و خطاب کردن آن، سوزن است.
ساز مثلث جزء کدام ساز موسیقی میباشد؟
مثلث ساز بهطور مشخص یک ساز مستقل است اما به دلیل نقش کم رنگی که در اجراهای موسیقی دارد، مانند ساز یا ابزار مکمل خیلی از سازهای دیگر خصوصاً سازهای کوبهای استفاده میشود. متداولترین سازی که ساز مثلث را میتوان جزئی از آن در نظر گرفت، ساز پرکاشن است و به همین علت در جواب این سوال که در آموزش موسیقی جاز چه سازهایی نواخته میشود؟ حتماً به ساز مثلث اشاره میشود.
سادگی و تأثیرگذاری بالای این ساز در ایجاد صداهای پرتنش و هیجانانگیز باعث میشود که با توجه به خلاقیت نوازنده و الزامات و شرایط قطعات موسیقی، هیچگونه محدودیتی را نتوان برای الحاق ساز تری انگل به سایر سازها و حتی سبکهای موسیقی قائل بود و اصولاً باید به آن به چشم یک ساز مکمل با قابلیت ریتمیک و ایجاد تمایز در رنگ موسیقی نگاه کرد.
آموزش ساز مثلث در آموزشگاه موسیقی سازنو در کرج
انواع ساز کوبهای به دلیل نقش پررنگ در اجراهای موسیقی و مهارتهایی که در مورد نواختن آنها اهمیت دارد، به آموزش در سطح گسترده نیاز دارد و ساز مثلث هم از این قاعده مستثنا نیست و نباید بر پایه ساختار ساده آن اینگونه تصور شود که نواختن مثلث ساده است و نیاز به آموزش ندارد.
در بخش جزئیات ساز مثلث به خاصیت این ساز برای تولید گامهای نامعین و تولید صداهای نافذ و غالب اشاره شد، ویژگیهایی که قدرت تاثیرگذاری و میزان حساسیت وظیفه نوازنده ساز مثلث را گوشزد میکند. نکته جالب در این زمینه پیچیدگی عمومی در قطعاتی است که برای این ساز نوشته میشود که در حقیقت در هماهنگی با سادگی سازوکار نواختن ساز در نظر گرفته شده و تصور اشتباه در مورد عدم نیاز به آموزش ساز مثلث را نیز دچار چالش میکند.
همچنین رایج بودن استفاده از این ابزار موسیقی در عموم سبکهای موسیقی از کلاسیک گرفته تا پاپ و موسیقی فولکلور، اهمیت آموزش اصولی آن را بیشتر ثابت میکند و نقش آن را از یک ساز صرفاً کمک آموزشی یا مکمل، به سازی با امکانات بالا در زمینه کاربردی شدن و اجرا، ارتقا میدهد.
